Leon Sobociński, urodzony 24 grudnia 1895 roku w Mławie, to postać o niezwykłej biografii. Zmarł 14 września 1948 roku w Warszawie, pozostawiając po sobie bogaty dorobek literacki.
Jako polski pisarz, Sobociński zyskał uznanie dzięki swoim utworom literackim, które często pełniły rolę satyrycznych komentarzy społecznych. Był także dziennikarzem, gdzie jego teksty przyciągały uwagę swoich czytelników.
Dodatkowo, aktywnie angażował się w działalność ludową, promując wartości kulturowe regionu Warmii i Mazur, w którym przeprowadzał szerokie badania. Jego wkład w rozwój kultury regionalnej jest niezapomniany.
Życiorys
Do 1939
Leon Sobociński pochodził z robotniczej rodziny, gdzie jego ojcem był murarz Adam, a matką Teofila z Piekarskich. W Mławie ukończył gimnazjum, a podczas I wojny światowej przebywał na terenach Ukrainy, w tym w Jekaterynosławiu. To tam zdał maturę oraz w 1917 roku zadebiutował jako autor teatralny, wystawiając sztukę zatytułowaną Zagadki ekaterynosławskie. Po tym wydarzeniu przeniósł się do Kijowa, gdzie rozpoczął studia prawnicze, które ukończył na Uniwersytecie Warszawskim.
W roku 1921 Leon osiedlił się w Grudziądzu, gdzie podjął pracę w Gazecie Toruńskiej. W tym okresie pisał również dla Głosu Wąbrzeskiego. W kolejnych latach odznaczał się jako współredaktor Głosu Pomorskiego (1923-1924) oraz Gońca Nadwiślańskiego (1925-1930). W 1924 roku wydał dziewiąty numer swojego czasopisma Teatr, Kino, Variétés, w którym najczęściej omawiał zagadnienia artystyczne, pisząc recenzje oraz felietony, a także zajmując się satyrą. Leon Sobociński był również aktywnym uczestnikiem życia kulturalnego Grudziądza.
Pod koniec lat 20. poparł sanację, jednak nie unikał krytyki jej działań, co zaowocowało jego wierszami, z których znanym jest Z dnia. W 1921 roku został wybrany do Zarządu Okręgowego Polskiego Stronnictwa Ludowego Piast na Pomorzu, a także aktywnie działał w Syndykacie Dziennikarzy Pomorskich. Do 1939 roku był członkiem Związku Syndykatów Dziennikarzy Polskich. W swojej karierze redagował wiele wydawnictw, z których w 1925 roku opublikował Z dziejów prasy pomorskiej (współautorstwo z Ludwikiem Łydko).
Jego twórczość obejmowała także humoreski i satyry polityczne, takie jak I koń by zapłakał (1922), Szopa leśna (1929), oraz Przybieżeli do choinki posłowie (1929).
W latach 1930-1935 mieszkał w Poznaniu, gdzie współpracował z Arturem Marią Swinarskim przy kabarecie „Ździebko”, a także pisał dla Dziennika Poznańskiego. Był autorem lokalnych wydawnictw, jak m.in. Grudziądz w karykaturze (1932) oraz Szopka pomorska Grudziądz-Świecie (1932). W latach 1931-1932 był redaktorem naczelnym Gońca Wielkopolskiego.
W 1934 roku Sobociński złożył w Urzędzie Wojewódzkim w Toruniu memoriał dotyczący utworzenia centrali propagandy prasowej na Pomorzu. Od 1935 roku mieszkał w Toruniu, gdzie aktywnie pisał do Gazety Gdańskiej oraz Słowa Pomorskiego. Redagował również tygodnik dla młodzieży Straż nad Wisłą. Jego podróż na Warmię i Mazury w 1936 roku była ważnym wydarzeniem w jego życiu, gdzie spotkał się z Sewerynem Pieniężnym i pomagał w przygotowaniu jubileuszowego wydania Gazety Olsztyńskiej. Memoriał Sobocińskiego o sytuacji Polaków w tych regionach został jednak zlekceważony przez władze polskie. W 1939 roku wydał powieść narodowowyzwoleńczą Kmicic Borów Tucholskich, a jego prace, w tym Krwią i łzami. Zarys dziejów plebiscytu na Warmii, Mazurach i Ziemi Malborskiej, były publikowane w odcinkach. W 1938 roku opublikował także wydanie Zbrojne walki Pomorza w latach 1918–1920, które zostało przetłumaczone na język niemiecki. Leon zajmował się również tłumaczeniem francuskich powieści kryminalnych i przygotował antologię pisarzy z Warmii i Mazur pod tytułem Lira mazurska.
Po 1939
W okresie hitlerowskiej okupacji Leon Sobociński musiał ukrywać się, przyjmując fałszywe nazwisko Kowalski, jednocześnie współpracując z czasopismami podziemnymi. Swoje doświadczenia z tego trudnego okresu podsumował w książce Janko Ryzykant wydanej w 1946 roku. Po krótkim czasie spędzonym w Grudziądzu przeniósł się do Warszawy, gdzie w 1948 roku objął stanowisko kierownika działu krajowego w Gazecie Ludowej. Zaangażował się również w działalność Polskiego Stronnictwa Ludowego. W swoich publikacjach pisał m.in. dla Rzeczpospolitej, Zielonego Sztandaru, Wsi, Stolicy oraz Expressu Wieczornego, a także w poznańskiej Polsce Zachodniej, gdzie w 1946 roku otrzymał nagrodę Polskiego Związku Zachodniego.
W 1947 roku złożył zebrane materiały dotyczące swoich podróży na Warmię i Mazury, skonfrontowane z podróżą z 1946 roku, wydając je pod tytułem Na gruzach Smętka (tytuł nawiązywał do dzieła Na tropach Smętka autorstwa Melchiora Wańkowicza). Rok później zaprezentował także publikację Prasa polska na Mazurach. Zarys dziejów od „Poczty Królewieckiej” do „Gazety Olsztyńskiej”.
Leon Sobociński odszedł z tego świata, a jego szczątki spoczywają na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 241-4-18).
Przypisy
- Cmentarz Stare Powązki: LEON SOBOCIŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 25.04.2020 r.]
- a b c d e f Internetowy Polski Słownik Biograficzny, Leon Sobociński.
Oceń: Leon Sobociński